Lichtkrant aan de Entrepothaven
De collecties van het Persmuseum zijn sinds 1989 ondergebracht in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam. Dit instituut is gevestigd in het Oostelijk Handelsgebied, in het stadsdeel Zeeburg. Sinds oktober van dit jaar heeft het Persmuseum daar een eigen expositieruimte gekregen. Aan de achterkant van het IISG, dat is gehuisvest in een oud cacaopakhuis met een bunkerachtige uitstraling, is een ronde glazen pui aangebracht, waar zich de ingang van het museum bevindt. Boven de pui loopt een lichtkrant met het laatste nieuws van het ANP. Binnen, gezeten aan de leestafel, heb je een mooi uitzicht op de Entrepothaven.
Gelukwensen voor kameraad Stalin
Het Persmuseum kent een vaste opstelling, maar er is ook ruimte voor wisseltentoonstellingen. Bij binnenkomst valt je aandacht onmiddellijk op een wand met een selectie van originele voorpaginas van kranten sinds de zeventiende eeuw, zoals het eerste nummer van de Staatscourant uit 1814 en nummers van al lang geleden verdwenen of gefuseerde kranten, zoals Het Vaderland en Het Vrije Volk, maar ook van het recent opgedoekte News.nl. Ook vind je er curiositeiten als het nummer van het communistische dagblad De Waarheid uit 1949, met prominent op de voorpagina een gelukstelegram aan Stalin ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag.
De hond van Jan Wolkers
De vaste opstelling Start de persen! 400 jaar nieuws in Nederland is niet zozeer een permanente tentoonstelling waarin voorwerpen uit de bestaande collectie worden getoond, maar een tentoonstelling over het ontstaan en de ontwikkeling van de pers door de eeuwen heen. Daarbij gaat het niet alleen om zien en leren, maar ook om ervaren. Het bureau Platform, dat Start de persen! heeft ingericht, heeft gebruik gemaakt van allerlei moderne technologische middelen, zoals beeld- en geluidsfragmenten en interactieve (spel)programmas.
De tentoonstelling begint met een luchtige film van Jord den Hollander over nieuws en nieuwsvoorziening in de twintigste eeuw. Hoe komt een krant tot stand en waarvoor wordt de krant gebruikt? Tot de cast behoren bijvoorbeeld een telefoniste van de Volkskrant die kennismakingsadvertenties noteert, maar ook een enthousiaste Jan Wolkers die met graagte zijn dagblad uit de brievenbus haalt, vergezeld door zijn al even enthousiaste hond.
Courantiers in vroeger tijden
De meeste ruimte in het museum wordt ingenomen door drie zogenaamde sfeeropstellingen. Hierbij wordt aan de hand van een verhaal rond drie courantiers getoond hoe kranten vroeger werden gemaakt, verspreid en gelezen. Tegelijkertijd wordt met allerlei middelen, zoals een oude drukpers, lessenaars, prenten en reproducties het tijdsbeeld opgeroepen waarin de verhalen moeten worden geplaatst. Het gaat om het verhaal van de Oprechte Haerlemse Courant van Abraham Casteleyn uit de zeventiende eeuw, over de krant van Pieter t Hoen uit de tijd van de Patriotten en over de grondlegger van De Telegraaf, Hak Holdert, in het begin van de twintigste eeuw.
Bij de sfeeropstelling van Pieter t Hoen kan het Postspel worden gespeeld, waarbij de bezoeker zich kan verplaatsen in een bode die in de zomer van 1787 een geheime brief aan t Hoen moet bezorgen en onderweg allerlei hindernissen ontmoet. In de opstelling van Hak Holdert staat een bureau (niet het originele) waarop een fotolijstje met een beeldscherm. Hierop wordt het verhaal verteld van De Telegraaf in de Eerste Wereldoorlog (in deze oorlog was de krant goed).
Het probleem met deze sfeeropstellingen is wel dat ze, als je ze eenmaal hebt gezien en ervaren, niet uitnodigen tot een tweede bezoek. Hoe vindingrijk ze ook zijn samen- gesteld, hoe leuk de gadgets ook zijn. Bovendien is het moeilijk om erachter te komen of een tentoongesteld voorwerp origineel is of op de kop getikt door de rekwisiteur.
Gelukkig beschikt het Persmuseum over een ruimte voor aparte tentoonstellingen. Tot begin april is daar De getekende eeuw; Politieke prenten 1900-2000 te zien. Een door Koos van Weringh samengestelde expositie met de originele tekeningen van onder meer Albert Hahn, Eppo Doeve, Peter van Straaten en Opland. En het zou ook leuk zijn om voor een tweede keer het interactieve simulatiespel Deadline te spelen.
