Culturele instellingen willen investeren in hun bezoekers. Als aanvulling op de gangbare promotie zetten sommige instellingen een website op, waar bezoekers met elkaar van gedachten kunnen wisselen over het cultureel aanbod of een bepaald onderwerp. Het succes van dergelijke virtuele ontmoetingsplaatsen hangt vooral af van de doelgroep en de energie die de eigenaar erin steekt.
Ook in de culturele sector is het de moeite waard te investeren in een goede band met de doelgroep. Een bezoeker die betrokken is bij cultuur komt vaker terug. Een van de middelen om een bezoeker warm te houden is een ontmoetingsplek op internet, ofwel een virtual community, waar de doelgroep met gelijkgestemden in contact kan komen en meningen kan uitwisselen.
Virtual communities zijn er in verschillende vormen. Een eenvoudige variant is een prikbord waar een bezoeker een mening of tip kan achterlaten die andere bezoekers kunnen lezen. Een discussieforum is uitgebreider, waar bezoekers op andermans reacties kunnen reageren, waardoor discussies ontstaan. Ook kan een community bestaan zonder website in de vorm van een mailinglijst. Elk lid van zon groep kan alle anderen via e-mail attenderen op activiteiten of vragen.
Succes van een virtual community is niet gegarandeerd. Net als een nieuw caf dat vlak na de opening veel bezoekers trekt, heeft ook een digitale ontmoetingsplaats na de bekendmaking ervan niet te klagen over populariteit. Het gevaar bestaat dat leden een community op internet slechts een korte periode bezoeken en dat de betrokkenheid snel inzakt. Enkele praktijkvoorbeelden geven inzicht in de succesfactoren.
Succesfactoren
Als een doelgroep affiniteit heeft met internet als medium zal deze een discussieplatform vaker gebruiken. Natuurlijk moet ook het onderwerp de bezoekers aanspreken om te zorgen dat ze terugkomen. Forums op websites van muziekfestivals als Lowlands of Rock Werchter doen het elk jaar goed. Vooral jongeren tussen 15 en 25 jaar zijn gewend aan internet en vinden praten over muziek een leuk tijdverdrijf. Het is de vraag of jongeren ook op dezelfde manier te mobiliseren zijn voor discussie over andere culturele activiteiten.
De eigenaar van een community op internet draagt bij aan het succes door tijd en energie te steken in het onderhouden van de gemeenschap. Net als een barman die praat met zijn gasten heeft een goede virtual community een of meer redacteurs die stellingen poneert of reageert op bijdragen van bezoekers. Het geeft de bezoeker de indruk op een levendige plaats te zijn beland, waar zijn of haar bijdrage er toe doet. Op de website Museum.nl, een gemeenschap van museumbezoekers, kunnen bezoekers hun mening geven over een museum of vragen stellen op een prikbord. De redactie van de website bekijkt regelmatig de meningen en reageert op vragen.
Een voorwaarde voor een actieve rol van bezoekers is dat deze weinig moeite hoeven doen een bijdrage te leveren of bruikbare informatie uit de discussie te halen. Het TheaterNETwerk bijvoorbeeld is een door vrijwilligers opgezette site die faciliteiten biedt aan theaterliefhebbers. Vooral de regionale mailinglijst wordt veel gebruikt. De lijst is een laagdrempelig medium, waar de leden via e-mail aankondigingen krijgen en kunnen sturen zonder een website te bezoeken. Aankondigingen komen eerst bij een redactie terecht die deze vervolgens doorstuurt aan alle leden. De eenmansredactie zorgt ervoor dat het aantal verstuurde mails beperkt blijft tot 1 of 2 per week.
Sommige virtual communities hebben als doel pure kennisdeling. De kans van slagen is groter zodra bezoekers deze community gebruiken in de werksfeer en het delen van kennis een min of meer verplichtend karakter heeft. Een voorbeeld uit de educatieve sector is de website van de Digitale Universiteit, waar beleidsmakers uit het hoger onderwijs kennis en ervaring uitwisselen over gebruik van digitale middelen in het onderwijs. Eenzelfde toepassing is denkbaar voor de culturele sector: de lezers van MMNieuws bijvoorbeeld vormen ook een gemeenschap waar professionals uit de culturele sector beroepshalve aan verbonden zijn. De website van MMNieuws kan zodoende uitgroeien tot een levendige discussieplaats op gebied van beleid in de culturele sector.
Virtual communities zijn goed toepasbaar voor de culturele sector, mits ze de goede doelgroep aanspreken en iemand ze onderhoudt. Het medium is nu vooral een succes onder jongeren. Aangezien ouderen steeds meer internet-wise worden, wordt de doelgroep groter en kunnen we nog interessante ontmoetingen verwachten.
Auteur: Martijn Krenn m.krenn@introweb.nl
