Het afgelopen jaar stond voor ruimtelijk
Nederland in het teken van inspraakreacties op de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening van minister Pronk. Op 27 november 2001, letterlijk aan de vooravond van de bekendmaking van het kabinetsstandpunt voor de Vijfde Nota in de Tweede Kamer, vond in het Scheveningse Kurhaus een congres plaats, gewijd aan stedelijk toerisme en ruimtelijke ontwikkeling. Het was het eerste congres dat de uitwerking van de Vijfde Nota op de ruimtelijke ontwikkeling binnen de toeristische sector belichtte.
Hoofdvraag van het door Toerisme Recreatie Nederland (TRN) en Twynstra Gudde Management Consultants georganiseerde derde jaarcongres van het TRN was: kiezen we voor kwantitatieve of kwalitatieve groei?
De Vijfde Nota
Eensgezindheid bleek troef: er wordt te weinig aandacht besteed aan toerisme en recreatie in de Vijfde Nota. De aanwezigen waren het ook eens met de uitgangspunten van de nota: het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van stad en land. De eerste spreker, algemeen directeur van TRN Hans van Driem, pleitte voor aandacht voor de kansen die toerisme en recreatie bieden bij de verbetering van die ruimtelijke kwaliteit. Daarnaast pleitte hij voor een integrale visie van de rijksoverheid op de vrijetijdssector in relatie tot de ruimtelijke inrichting van Nederland. Kortom, meer aandacht voor recreatie en toerisme als volwassen sectoren.
Bart Vink, namens het ministerie van VROM, gaf toe dat er weinig aandacht is besteed aan de toeristische sector. Tegelijk deed hij wat geheimzinnig over de gemaakte bijstellingen van de Vijfde Nota n de inspraakreacties, die inmiddels zijn verwerkt.
Lichtpuntje: toenemend belang vrijetijd.
De Vijfde Nota mag dan te weinig aandacht besteden aan de vrijetijdssector, Hans Mommaas van de KUB ziet een duidelijke verschuiving in het belang van vrijetijd binnen de ministeries. Aan de hand van drie statements maakte Mommaas duidelijk dat vrijetijd zich niet beperkt tot sectoren, maar dat we toe gaan naar vrijetijdslandschappen. Dit strookt met de traditionele planologische aanpak, die gehanteerd is in de Vijfde Nota.
Daarnaast vindt hij dat toerisme niet langer gezien moet worden als consument, maar als producent van ruimtelijke kwaliteit. Door de ruimteclaims alleen te bekijken in termen van hectaren en vierkante meters worden de kwaliteitsaspecten over het hoofd gezien. In een tijd waarin iedereen constant toerist is, moet meer aandacht uitgaan naar de inhoud.
Tot slot merkte Mommaas op dat er een grote noodzaak bestaat voor voortgaande creativiteit in de sector. De toekomst zit in een kleinschalig, kwalitatief productaanbod. Samenwerking tussen regionale bestuurders, toeristische ondernemers, architecten/ontwerpers, projectontwikkelaars en andere
stakeholders is vereist.
Wat geven we minister Pronk mee?
Op de vraag wat de zaal minister Pronk mee zou kunnen geven voor de vorming van het kabinetsstandpunt de volgende dag, kwam vooral naar voren dat er meer gekeken moet worden naar de praktijk en het nu. Het is wenselijk om heldere lijnen uit te zetten.
De nota geeft onvoldoende antwoord op wat mag en kan. Er zou meer nadruk moeten liggen op de ruimteclaims van vrijetijdsvoorzieningen.
Het feit dat de leisuresector zeer divers is, dat leisurevoorzieningen enorme ruimteclaims eisen en dat hierdoor nieuwe vormen van ruimtelijke planning ontstaan, wordt in de Vijfde Nota onderschat. Vrijetijdsvoorzieningen gaan dwars door stad en land en kunnen niet los van elkaar gezien worden. Nieuw beleid is dan ook gewenst.
Kwantitatieve of kwalitatieve groei?
Het derde TRN-congres was een congres zonder al te opmerkelijke uitspraken en opmerkelijke verschillen tussen de sprekers. Weinig nieuwe zaken zijn aan de orde gekomen. Wel heerste er onder de sprekers een grote mate van overeenstemming: de Vijfde Nota is een gemiste kans, waarin te weinig aandacht wordt besteed aan een sector waarin jaarlijks ruim 26 miljard euro omgaat.
Op de vraag of we kiezen voor kwantitatieve of kwalitatieve groei was het antwoord unaniem: voor de toekomst geldt dat kwalitatieve groei van de toeristische sector het te bewandelen pad is.
De dag na het congres werd overigens duidelijk dat minister Pronk iets meer helderheid gaf over het aanwijzen van gebieden waar de komende twintig jaar het grootste deel van de verstedelijking moet plaatsvinden. Deze kleine aanpassingen in deel drie van de Vijfde Nota maken echter niet veel verschil uit voor de toeristische sector.
