Ik heb het over het Topteam Creatieve Industrie, die de minister Verhagen moet adviseren wat binnen die industrie aan beleidsinitiatieven moet worden ondernomen om bij te dragen aan Nederland Innovatieland. Met een paar hoogleraren was ik uitgenodigd om onze visie daarop te geven. In de vorige column (Wegwezen 2) suggereerde ik al om daaraan niet deel te nemen. Mijn kritische analyse in Het -Financieele Dagblad, begin dit jaar, vormde daartoe de aanleiding. Innovatie-beleid richt je niet in via landelijke -structureren, maar door optimale kansen in de regio te creëren om daar -tezamen met innovatieve ondernemers en ondernemende onderzoekers te werken aan baanbrekende vernieuwingen. Een benadering die ik uiterst relevant vind voor de kleinschalige C MKB die 80% van de creatieve industrie uitmaakt.
Het gesprek met het team verliep allerplezierigst maar ik heb niet het idee dat dit team doorbraken bewerkstelligt. Een handreiking nadien om het gesprek met enkele onderzoekers op een meer praktisch niveau voort te zetten bleef onbeantwoord.Het rapport van het topteam moet eind mei uitgebracht worden en op deze plaats wil ik vooruitlopen op de inhoud.Mijn inschatting is dat kunst en cultuur definitief uit de definitie van de creatieve industrie zullen vallen. Wat overblijft, is een verzameling van designrichtingen, media en entertainment. Dit is een breuk met het verleden waarin kunst en cultuur onderdeel vormden van de culturele en creatieve industrie. Ook is het in strijd met internationale benaderingen inclusief de EU. Waarom kunst en cultuur schrappen? Het topteam gaf aan dat de herrie rond de bezuinigingen op kunst en cultuur de creatieve industrie geen goed zal doen. Een flutargument natuurlijk omdat de gesubsidieerde cultuur maar een klein deel vormt van de gehele kunst- en cultuursector. Denk aan de vele beeldende kunstenaars, de zelfstandige theatermakers, de vele muziekensembles en de commerciële ondersteuningsstructuur van beurzen, galeries en particuliere fondsen. Wat men nu afsnijdt, is een onafhankelijke, autonome manier van denken en handelen zoals deze zich via de genoemde kunstenaars en groepen manifesteert. Herrie? Men vindt het gewoon lastig! Men richt zich nu op de marktconforme cultuuruitingen en dat is pure gemakszucht. Nu opereert de gesubsidieerde sector vaak uiterst onbenullig (zie mijn opmerkingen over de Tafel van Zes in column Wegwezen 1). Maar om vanwege die reden dan maar gelijk een gehele sector buiten beschouwing laten, lijkt me een ernstige weeffout. Hopelijk komt het team nog tot inkeer.
Een tweede punt betreft het onderwijs en onderzoek binnen de creatieve industrie waarbinnen de kunstvakopleidingen (MBO, HBO en deels WO) een centrale rol spelen. In het ontspannen gesprek had men geen oren naar dit onderwijs, waarmee gelijk het maatschappelijk interessante punt van talent-ontwikkeling in het ronde archief verdwijnt. Het hele kunstvakonderwijs lijkt voor het topteam niet te bestaan. Maar wellicht -hebben ze alsnog een laatste sprint getrokken en kunnen we het resultaat in het advies lezen. Naar onderzoek was het team wel geïnteresseerd, maar men kon zich moeilijk een beeld vormen hoe dit onderzoek – los van de gevestigde instituten – zou moeten plaatsvinden. De hierboven vermelde, maar niet beantwoorde uitnodiging om juist op dit punt verder te praten lijkt daarom een gemiste kans. Ik verwacht nu een waterig tekstje over samenwerking tussen NWO (financier van wetenschappelijk onderzoek) en kennisinstellingen, zonder dat daar harde budgetten bij genoemd worden. De gevestigde macht heeft er geen voordeel bij als inderdaad de bestaande structuren en instellingen op dit gebied hard worden aangepakt (want tot nu toe nagenoeg zonder aantoonbaar resultaat).Cultureel en creatief ondernemerschap, het derde punt, zal traditiegetrouw weer de nodige aandacht krijgen. Het thema is zowat doodgeknuffeld door de Nederlandse over-heid zonder daarbinnen de creatieve industrie gevolgen aan te verbinden (door bijvoorbeeld met kracht in te zetten op een versterkte regionalisering van het C MKB). Hier alvast een rijtje onderwerpen om af te vinken: aandacht voor intellectueel eigendom, aandacht voor nieuwe financieringsbronnen (business models), aandacht voor trainingen, aandacht voor groeimogelijk-heden, bijvoorbeeld via export. En daar zal het wel ongeveer bij blijven. Oh ja, misschien ook nog een paar alinea’s over cross overs.
En zo zal het advies van het topteam bijdragen aan een tweedeling binnen de culturele en creatieve industrie. Aan de ene kant het commerciële gemak van toppers uit de wereld van design, architectuur, games en mode. Via personele netwerken zal men de financiële en ambtelijke macht behouden en afschermen tegen minder behoudende groepen die aan de andere kant van de streep staan. Hier treffen we individuele kunstenaars aan, jonge cultureel ondernemers en onafhankelijke instellingen zoals het -kunstvakonderwijs, enkele particuliere fondsen en het regio-naal actieve C MKB. Verreweg het grootste deel van de creatieve industrie, maar het verst verwijderd van de zittende macht die politiek gezien in handen is van VVD, CDA en PVV. Nee, ik had van het gesprek met het topteam niet moeten wegblijven. Het heeft mijn inzichten aangescherpt. En het is altijd fijn om aardige mensen te ontmoeten.
