Werkplaats Waterlinies

De Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) en Stelling van Amsterdam (SvA) vormen samen een verdedigingslinie van maar liefst tweehonderd kilometer. Dit lint van ruim honderd forten en zes vestingen loopt dwars door het Hollandse landschap, van Edam tot de Biesbosch. Tel daarbij ook ruim duizend militaire en waterbouwkundige objecten: inundatiekanalen, sluizen, dijken, betonnen groepsschuilplaatsen en kazematten. Een ingenieus systeem, gericht op het snel onder water zetten van grote gebieden. De verdedigingswerken van deze typisch Nederlandse uitvinding liggen deels verborgen in een prachtig, open en natuurrijk landschap. Nergens ter wereld is erfgoed en landschap te vinden dat vergelijkbaar is met de NHW/SvA.

In het Utrechts programma NHW/SvA werkt de provincie Utrecht samen met vijftien partijen (‘pact-partners’) aan de bescherming, ontwikkeling en bekendheid van de NHW/SvA. Eén van de doelen is een UNESCO-Werelderfgoedstatus voor de NHW. De Stelling van Amsterdam staat al sinds 1996 op de lijst van UNESCO Werelderfgoed vanwege haar unieke karakter en de bijzondere geschiedenis. Daarnaast hebben de pact-partners een aantal deelambities geformuleerd, die eraan moeten bijdragen dat het linielandschap door steeds meer mensen ontdekt en beleefd kan worden.

Aanpakken

De partners hebben een aantal concrete actiepunten. Zo vinden ze dat het bijzondere verhaal van de NHW/SvA beter uitgedragen moet worden bij een (inter)nationaal publiek. Ook willen ze de waterelementen in het landschap beter zichtbaar maken en de rol van het water in de geschiedenis beter duiden voor het publiek. Dat gaat hand in hand met het beter toegankelijk maken van het linielandschap door de aanleg van meer wandel- en fietsroutes. Dat zet aan tot vrijetijdsbesteding rond de NHW/SvA. Ten slotte willen de partners de linie weerbaar maken, zowel door de aantasting van het erfgoed tegen te gaan als door de forten in toenemende mate zelfvoorzienend te maken door de toevoeging van nieuwe functies en duurzaam beheer. Bijzondere aandacht gaat uit naar de benutting van kansen rond maatschappelijke vraagstukken zoals verstedelijking, recreatieve druk, bereikbaarheid, verduurzaming, natuurbeheer en waterberging/klimaatadaptatie.

Bij de realisatie van deze ambities werken de provincie Utrecht en de pact-partners samen met uiteenlopende maatschappelijke partijen die initiatieven ontplooien op de forten en in het linielandschap, waaronder ondernemers, vrijwilligers en stichtingen. In die samenwerking heeft de provincie een rol als aanjager en faciliteert initiatiefnemers waar mogelijk met onder andere expertise, het verbinden van partijen, het (tijdelijk) trekken van projecten en het creeëren van goede randvoorwaarden.

Op weg naar een platform

Het initiatief voor de communitywebsite Werkplaats Waterlinies (www.werkplaats-waterlinies.nl) is het resultaat van de wens bij de provincie om ambtelijk en bestuurlijk projecten te faciliteren door middel van kennisuitwisseling, samenwerking en co-creatie. Ook bij maatschappelijke initiatiefnemers (ondernemers, stichtingen en vrijwilligers) en het Linie Expert Team (LET, 21 leden) bestond een dergelijke wens. Het LET is een multidisciplinaire denktank die liniebreed meedenkt over casussen en complexe vraagstukken rond fortontwikkelingen of bredere gebiedsontwikkelingen en thema’s als duurzaamheid, bouw, cultuurhistorie, natuur, financiën en hospitality.

Enerzijds moet het platform plek bieden aan ambtenaren en beleidsmedewerkers die met grote maatschappelijke partners werken aan projecten betreffende de NHW/SvA. Dit zijn professionele organisaties met een focus op de NHW die reeds samenwerken binnen bekende netwerken. Deze doelgroep is overzichtelijk en direct bereikbaar. Anderzijds richt het platform zich op kleinere maatschappelijke initiatieven die moeten gaan samenwerken met elkaar en met de eerste doelgroep, waarbij de afstand burger-overheid overbrugd kan worden. Deze doelgroep is ‘losgewoeld’ via het initiatief V6, waarvan ik samen met Bas Kreuger aanjager ben geweest. Ook deze doelgroep is inmiddels actief, overzichtelijk en via mailinglijsten van samenwerkingspartners te bereiken.

Gemeenschap van betrokkenen

De provincie Utrecht zag kansen in een communityplatform, gecombineerd met een gerichte inzet van sociale media. Voor de provincie was het vooral van belang dat het communityplatform een online werkomgeving zou vormen voor alle partijen, groepen en instanties die in het linielandschap actief zijn. Een platform dat potentiële deelnemers inspireert om zich aan te sluiten, partners stimuleert om discussies aan te gaan en uitnodigt om verbinding te zoeken met netwerkpartners en samen aan de slag te gaan. Een dergelijke community kan een belangrijke en structurele aanvulling vormen voor reguliere bijeenkomsten en het ontstaan van verbindingen en synergie tussen de betrokkenen stimuleren. Een platform dat heel concreet leden van de community aan elkaar verbindt, is uniek en kan succesvol zijn mits de focus blijft op de doelstellingen van netwerken, kennisdeling en het presenteren van projecten.

Eerste stappen

Dit voorjaar is er voor de provincie een programma van eisen geschreven en gedurende de zomermaanden is het platform in de steigers gezet. Half september was het platform online beschikbaar, waarop we de site hebben getest met een uitgebreide klankbordgroep. Sinds 1 november is de communitywebsite live en binnenkort lanceren we de bijbehorende native app voor de Werkplaats.

Het kernteam van de Werkplaats bestaat uit twee communitymanagers, en enkele ‘heavy users’, voor zowel de doelgroep ambtelijke als de doelgroep maatschappelijke partners. Dit team zal in de toekomst mogelijk versterkt worden met een websitebeheerder en een contentbeheerder, taken die nu nog verenigd zijn bij de community manager. Het platform is nog jong maar iedereen kan de website bezoeken en de community verder volgen door een account aan te maken. Het platform is verdeeld in groepen waarvan er één is ingericht rond de community building van de Werkplaats Waterlinies. Zo delen we de lessen van het project gedeeld met iedereen.