Dossier

Erfgoed is actueel en kan de gemoederen danig in beweging brengen. Zoveel werd de laatste tijd met meer of minder hoog oplaaiende discussies over Zwarte Piet, Michiel de Ruyter en ‘De muur van Mussert’ we duidelijk. Erfgoed is ook een liefhebberij van velen. Hier gaat het om het laatste: erfgoed als passie.

Hoeveel mensen zijn in erfgoed en geschiedenis geïnteresseerd? Hoeveel komen er via media en via bezoek mee in aanraking? En hoeveel zijn er te rekenen tot de beoefenaars? Met welke vorm van erfgoed is men in de weer? Heeft men zich op basis van hun passie georganiseerd, en zo ja: hoe? Welke activiteiten ontplooit men en hoe komt men aan kennis en informatie?

(meer…)

De BMC Cultuurconferentie 2015 stond in het teken van de wederopstanding van cultuurbeleid na jaren van bezuinigingen. Maar het zal nooit meer worden zoals het was: nieuwe tijden vragen om een nieuw  soort beleid. Culturele infrastructuur speelt daarbij een belangrijke rol, maar wie hoort welke taken op zich te nemen?   (meer…)

Afgelopen decennia zijn veel culturele organisaties op afstand geplaatst van de overheid. Op de BMC Cultuurconferentie was te merken dat gemeentes overwegen die afstand wederom te verkleinen. Niet meer zoals vroeger om onderdeel uit te gaan maken van een gemeentelijk apparaat, maar vooral om culturele organisaties te laten innoveren en ondernemender te maken. De mogelijkheden om deze kentering in goede banen te leiden waren aanleiding voor BMC om hun jaarlijkse Cultuurconferentie hieraan te wijden. (meer…)

Gastspreker voor de BMC Cultuurconferentie van dit jaar was Steven de Waal: oprichter en voorzitter van de Public SPACE Foundation, actief in de raad van toezicht van Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en voorzitter van de raden van toezicht van theatergroep De Utrechtse Spelen en Cultuur-Ondernemen. De Waal promoveerde in oktober op het onderwerp van maatschappelijke leiderschap aan de Universiteit van Utrecht onder de titel The value(s) of civil leaders. Opvallend is dat een vertegenwoordiger van de culturele sector in zijn proefschrift ontbreekt. Is het zo slecht gesteld met leiderschap in de sector? Cor Wijn voelt hem aan de tand. (meer…)

Vermogensfondsen winnen aan betekenis, in Nederland en daarbuiten. Volgens Rien van Gendt, de voorzitter van de Vereniging van Fondsen in Nederland (FIN) zal de populariteit van vermogensfondsen in de toekomst nog meer toenemen. Dit komt onder meer omdat tegenwoordig de helft van de fondsen al tijdens iemands leven wordt opgezet. Het gaat hierbij meestal om ondernemers die voldoende hebben verdiend, zich maatschappelijk willen inzetten en dat op hun eigen manier willen doen. (meer…)

Hoe ziet een lokaal fonds er uit? Venlo biedt een mooie case study. In Venlo hebben de gemeente en het culturele veld in een coproductie een nieuw cultuurbeleid voor de komende jaren ontwikkeld: ’Focus, samenhang en samenwerking; herijking cultuurbeleid gemeente Venlo 2015-2018’. (meer…)

Gebiedsontwikkelingen, culturele ambities en een groeiende waardering voor (industrieel) erfgoed zorgden de afgelopen tien jaar voor een hausse aan nieuwe, vaak spectaculaire culturele accommodaties. Grootstedelijke voorbeelden, zoals het Nieuwe Luxor in Rotterdam en het Muziekgebouw aan ‘t IJ in Amsterdam zijn internationaal bekend, maar ook buiten de grote steden zijn opvallend veel ambitieuze accommodaties gerealiseerd. Nu de exploitatiebudgetten onder druk van de bezuinigingen krimpen, vormen deze stenen een nieuwe uitdaging voor gemeenten en de culturele sector. Waar gemeenten tot enkele jaren geleden de drijvende krachten waren achter het bouwen van accommodaties en het subsidiëren van de maatschappelijke huurders, maken ze nu juist terugtrekkende bewegingen. Dat levert nieuwe strategische vraagstukken op omtrent de vastgoedportefeuille. Hoe beheer en exploitatie van voorzieningen te optimaliseren? Objecten afstoten of juist niet?   (meer…)

In de workshop ‘Wie verzorgt het kunstonderwijs’ toetsen Otto Berg en Johan Boonekamp, adviseurs van de Raad voor Cultuur, onder leiding van BMC-gespreksleider Glenn ter Veer hun afwegingskader kunsteducatie bij het publiek. De Raad voor Cultuur heeft in De Cultuurverkenning (2014) diverse conclusies getrokken, de Cultuuragenda 2017-2020 heeft een aantal adviezen gegeven die gecombineerd met staand beleid van de huidige minister een revival van kunst en cultuureducatie in gang kunnen zetten. Wat zijn de constateringen en hoe vertaal je deze op lokaal niveau? Hoe kom je van beleid naar uitvoering en welke stappen doorloop je? Kortom: een revival van cultuureducatie, hoe doe je dat?   (meer…)

Cultureel vastgoed is een heikel punt: er is fors geïnvesteerd in de culturele infrastructuur die in tijden van bezuiniging eerder een obstakel dan een hulpmiddel vormt. De verhuurder – overheid of particuliere organisatie – heeft baat bij een financieel gezonde huurder. Vandaar de opkomst van een heel nieuw soort organisatorische samenwerking binnen de sector, die exploitant en beheerder met elkaar verbindt.   (meer…)

Alhoewel verzelfstandiging als onderwerp al tientallen jaren actueel is voor onder meer de culturele sector, hebben de opvattingen daarover nooit echt tot consensus geleid vanuit een goede analyse. Verzelfstandiging wordt veelal aangegrepen als middel om de bedrijfsvoering te verbeteren en de kosten te verlagen. Bijzonder is ook dat verzelfstandigen daarnaast als een oplossing wordt gezien voor allerlei andere problemen. In de praktijk van alle dag zien we dat overheden veel praten over verzelfstandigen, maar dat het feitelijke effectueren niet altijd gebeurt. De effecten van verzelfstandiging staan centraal in dit artikel zodat aan de voorkant van verzelfstandigingen meer fundamenteel kan worden stilgestaan bij de vraag: ‘Heeft het zin om een culturele instelling te verzelfstandigen in een private rechtsvorm?’   (meer…)

Lange tijd was het publiek van minderwaardig belang voor de culturele instellingen. Kunst was zelfexpressie, de kunstenaar stond centraal. Die dagen zijn voorbij en het publiek staat hernieuwd in de aandacht. Met goede reden: niet alleen vertaalt een hernieuwde aandacht voor publiek zich naar meer betrokkenheid met de culturele sector, maar behoort ook tot de essentie van kunst. (meer…)

“Betrek de burger”, zo klonk het op 30 april in De Observant. Onder het mom van de ‘participatiesamenleving’ stuurt de overheid aan op meer betrokkenheid van burgers bij het maatschappelijke domein. Dit lijkt te zijn bedacht door de overheid, maar dat is (gelukkig) niet het geval. De overheid reageert op een sterke druk van onderaf, van een grote groep mensen die niet meer wil consumeren, maar een bijdrage wil leveren. (meer…)

Enige tijd geleden was ik op een bijeenkomst bij Van Ede & Partners in Den Haag voor de workshop ‘Principieel onderhandelen’ volgens de Harvard-methode. Interessant voor mensen in de culturele sector die moeten onderhandelen, zoals theaters met impresariaten, festivalorganisaties met toeleveranciers en musea met exposanten.   (meer…)

Op 16 april organiseerden de gezamenlijke toerisme en leisure opleidingen het Toerisme- & Vrijetijdscongres 2015 bij de Hogeschool Inholland in Diemen. Een gelegenheid voor de vrijetijdssector om kennis op te doen en te delen over het thema ‘verleiding’ aan de hand van informatie van keynote-sprekers en praktijkvoorbeelden in de parallelsessies. (meer…)

In dit themanummer wordt meermaals de vraag aan de orde gesteld of bij kunstencentra de gebouwen en programmering gescheiden moeten blijven. Interessant in deze vraagstelling is de veronderstelling dat er een scheiding is tussen gebouwen en programmering. Een scheiding tussen stenen en inhoud die in het overheidsbeleid een belangrijke rol speelt. Tekenend hiervoor is de verdeling waarbij het Rijk verantwoordelijk is voor het landelijk ‘aanbod’ en de gemeentes verantwoordelijk zijn voor de gebouwen en lokaal ‘aanbod’.   (meer…)

In september 2013 is in Birmingham de nieuwe centrale bibliotheek geopend. Een uitnodigend gebouw voor iedereen, ongeacht afkomst of leeftijd. Een echt openbaar gebouw dat bovendien bijdraagt aan de openbare buitenruimte: het nieuwe culturele en sociale hart van de stad.   (meer…)

Weinigen in het culturele veld zullen zo’n gevarieerde CV hebben als Guikje Roethof: actrice, presentatrice, D66-kamerlid, journaliste en ombudsvrouw bij de NOS. Sinds 2011 is ze algemeen secretaris van de Amsterdamse Kunstraad en werkt daarmee binnen één van weinige permanente kunstraden van Nederland, met een invloed die tot buiten de hoofdstad reikt. We gingen met haar in gesprek over de taken van de Kunstraad en het nieuwe culturele beleid van Amsterdam. (meer…)

Historisch reënactment (reënscenering, rollenspel) is ontstaan uit een lange culturele traditie van historisch toneel en theater. Sinds de twintigste eeuw heeft het de vorm aangenomen van een georganiseerd naspelen van het verleden. De beweging waaide uit over Europa, en inmiddels bestaat ook hier een breed en divers scala aan reënactmentgezelschappen. Er lijkt voor iedere belangrijke periode uit de geschiedenis wel een reënactmentgroep te bestaan – van Romeinen tot Tweede Wereldoorlog. Reden om wat dieper in te duiken op deze unieke vorm van erfgoedbeleving. Wat drijft Nederlanders om zich uit te dossen als historische figuren?   (meer…)

Organiseer een concert voor oudere bezoekers op dinsdagmiddag of nodig je buren uit voor een expositie of voorstelling. Het zijn voorbeelden van marketingcampagnes binnen de pilot Publieksbinding van VSBfonds, uitgevoerd samen met MIcompany en tien podia en musea. De campagnes zijn ontwikkeld na een uitgebreide analyse van de verkoopgegevens van deze instellingen van de afgelopen drie jaar.   (meer…)

Het begrip ‘cultureel ondernemerschap’ lijkt sleets te raken. Men heeft het in de culturele en creatieve sector nu vooral nog over verdienmodellen. Dat is niet het zelfde als een business model, waar het ook wel mee verward wordt. Vaak wordt er over een verdienmodel gesproken terwijl men het feitelijk heeft over de organisatorische vorm. Tijd voor een kritische blik op de betekenis van deze termen, en een betere hantering in de toekomst.   (meer…)